معرفی ساز کاخن و ساختار آن

احتمالا شما هم در اجرا های موسیقی نوازنده ای را دیده اید که روی یک جعبه ی چوبی نشسته و با ضربه هایی به دیواره جعبه آهنگ می زند. این ساز کاخن نام دارد و در گروه ساز های کوبه ای دسته بندی می شود. نشستن به این شکل روی ساز از قواعد نواختن آن به حساب می آید.

اگر به دنبال آهنگ های شمالی و آهنگ های مازندرانی خاص برای مهمانی های خود هستید حتما به سایت ما سر بزنید.

ساز کاخن چیست ؟

کاخون یا کاخُن یک واژه‌ی اسپانیایی است که معنی جعبه، صندوق و صندوقچه را می‌دهد. کاخن یک ساز کوبه‌ای برای اجرای ریتم است و سازی اسپانیایی است که امروزه از محبوبیت بالایی برخوردار است. کاخن یک جعبه‌ی مستطیلی شکل است که نوازنده برای نواختن ساز روی آن می‌نشیند و با ضربات کف دست و انگشتان، ساز را به صدا در می‌آورد. درون آن سیم‌هایی (از جنس سیم گیتار) تعبیه شده است که باعث می‌شود هنگام ضربه زدن سیم‌ها به ارتعاش در آیند و از سوراخ ایجاد شده در صفحه‌ی پشتی صدای زنگ داری خارج شود. صفحه‌ی جلویی که نوازنده بر آن ضربه می‌زند را تاپا می‌نامند.

اصطلاح کاخن به سایر آلات کوبه‌ای و جعبه‌ای شکل که در موسیقی آمریکای لاتین مانند cajón de rumba (مورد استفاده در موسیقی رومبای کوبایی) و cajón de tapeo (مورد استفاده در موسیقی محلی مکزیک) مورد استفاده قرار می‌گیرد، نیز اطلاق می‌شود.

تاریخچه‌ی ساز کاخن

تاریخچه‌ی ساز به کولی‌های اسپانیایی برمی‌گردد که برای همراهی کردن با رقص و آواز و گیتار (سبک فلامنکو) بر روی جعبه‌های میوه ضربه می‌زدند و ریتم‌هایی را اجرا می‌کردند. پس از آن رفته رفته این ساز گسترش یافت و به کاخن امروزی تبدیل شد.

سپس از اواخر قرن هجدهم میلادی، آفرو-پرویی‌ها (آفریقایی تبار‌های پرو) از این ساز به فراوانی استفاده کردند. بردگان غرب و مرکز آفریقا که به آمریکا آورده شدند را اصیل‌ترین وارثان کاخن معرفی می‌کنند. امروزه این ساز در سراسر قاره آمریکا، فیلیپین و اسپانیا مرسوم شده است.

کاخن در کشور پرو در دوران برده‌داری توسعه یافت و تا سال ۱۸۵۰ به اوج محبوبیت خود رسید. سپس در سال‌های پایانی قرن ۱۹میلادی نوازندگان آن، تغییراتی را در ساختار و صدادهی این ساز ایجاد کردند. پس از دوران برده داری کاخن در بین دیگر ساکنین آمریکای لاتین از جمله سفیدپوستان (نسل‌های بعدی استعمارگران اروپایی) نیز رواج پیدا کرد.

ساختار و اجزای کاخن

جعبه‌ای به شکل مکعب مستطیل که از چهار طرف با چوب‌هایی به ضخامت‌های ۰٫۵ تا ۰٫۷۵ اینچ (۱٫۳ تا ۱٫۹ سانتی‌متر) و سطح اصلی آن که تاپا (tapa) نام دارد را با تخته سه‌لا می‌سازند. در صفحه پشت ساز (صفحه‌ی پشت تاپا) و یا گا‌ها در صفحه‌ی سمت راست یا چپ آن حفره‌ای برای خروج صدا ایجاد می‌کنند. برای ساخت صفحه تاپا معمولا از چوب‌های درخت گیلاس، ماهون و افرا استفاده می‌کنند و برای دیگر قسمت‌های ساز از چوب کاج، صنوبر و یا سایر چوب‌های سفید مرغوب استفاده می‌شود.

کاخن در اشکال و جنس‌ها و قیمت‌های مختلفی در بازار وجود دارد. نوعی از کاخن به نام سُل کاخن (Solcajon) به صورت لوله‌های بلند ساخته شده است و مانند کونگا (Conga) نواخته می‌شود. برای تولید صدای زنگ دار از این ساز، پایه‌های لاستیکی یا پلاستیکی و انواع فنرها، اِسنر‌ها (snares) و سیم گیتار را در داخل و پشت تاپا نصب می‌کنند.